Símatími

Mán - þri kl. 10-13

Hafa samband

heimilin@heimilin.is

Á döfinni

Heimilin eiga að vera friðhelg

Heimilin eiga að vera friðhelg

Fyrsti maí 2023

Öryggisleysið í húsnæðismálum Íslendinga er afhjúpað í hárri verðbólgu, síendurteknum hækkunum stýrivaxta og sinnuleysi stjórnvalda. Þetta er óumdeilanlegt fyrir þá einstaklinga sem greiða alltof hátt hlutfall launa sinna í leigukostnað og þeirra sem eiga í erfiðleikum með að mæta hækkandi greiðslubyrði húsnæðislána eða einfaldlega geta það ekki lengur. Rétturinn til eigna er því misskiptur og rétturinn til öryggis á leigumarkaði er vanvirtur. Í þessum sívaxandi húsnæðisvanda vekur furðu að stjórnvöld ætli ekki að bregðast við. Enn fjarlægari virðast áform um að sækja skatttekjur til þeirra sem hafa beinlínis rakað að sér auði í verðbólgu eða aukið álögur sínar og hagnað á kostnað heimilanna.

Fyrsta maí mótmæltu Hagsmunasamtök heimilanna og Samtök leigjenda í sameiningu þessu öryggisleysi og misrétti í húsnæðismálum í kröfugöngu launafólks.

Kaupmáttarauking?

Ný rannsókn kostuð af ASÍ og gerð af Vörðu - rannsóknarstofnun vinnumarkaðarins, sýnir fram á að um helmingur launafólks á nú erfitt með að ná endum saman eða nær einfaldlega ekki endum saman. Í fyrra var þriðjungur landsmanna í þessari stöðu. Framfærsluvandi launafólks hefur því aukist mikið á stuttum tíma. Húsnæðiskostnaður vegur þungt í þessum framfærsluvanda fólks, (sjá frétt á vef ASÍ). Sama dag og ofangreind skýrsla og rannsókn var kynnt Alþýðusambandi Íslands sendir Fjármála- og efnhagsmálaráðuneytið fréttatilkynningu frá sér um að framleiðni hafi lækkað í hagkerfinu en kaupmáttur hafi engu að síður aukist (sjá frétt af vef stjórnarráðsins). Um er að ræða tölur fyrir árið 2022. 

Hagtölur frá Fjármála- og efnahagsráðuneytinu fjalla ekki um lífsskilyrði fólks í húsnæðismálum. Þær fjalla um hagkerfið og meðaltals kaupmátt einstaklinga. Það ber að hafa í huga að ef stór hópur fólks stendur mjög vel að vígi fjárhagslega en aðrir þjóðfélagshópar búa við versnandi lífsskilyrði og fjárhagsstöðu, þá kemur meðaltals kaupmáttur ekki illa út. Það má því auðveldlega draga þá ályktun af tvennu ofangreindu að sá kaupmáttur sem ráðuneytið greinir frá gefi ekki sanngjarna sýn á kaupmátt. Kaupmátt þarf að kynna í samhengi svo hann hafi merkingu og sýni raunverulegan mátt þess sem kaupir. Meðaltals kaupmáttur segir ekkert um fjárhags- og eða félagslega stöðu einstaklinga. Oft er því verið að slá ryki í augun á fólki þegar talað er um aukinn kaupmátt á Íslandi. Það ætti frekar að ræða um kaupmáttinn í hagkerfinu þegar hagtölur um kaupmátt eru kynntar.

Framfærsla og húsnæðisöryggi 

Hækkun bóta í hárri verðbólgu er skammgóður vermir fyrir heimilin og engin lausn í víðtækum vanda í húsnæðismálum. Það sama má segja um breytingar á reglum um notkun séreignarsparnaðar til að greiða niður húsnæðisskuldir þ.e. undanþágu á skatti sem nú hefur sýnt sig að hafi nýst að stærstum hluta þeim efnameiri i samfélaginu. Greiðsla bóta eykur þenslu og fer síðan að lokum til bankanna eða leigusalanna og er því aðgerð sem býður ekki upp á neina lausn. Velferðarkerfi Norðurlandanna var byggt upp á þeirri réttlætishugsun að nauðsynlegt væri að beita meðal annars skattkerfinu gegn misrétti og til að vernda lífsskilyrði vinnandi fólks. Molnað hefur undan því kerfi á Íslandi og ekkert er gert til að vernda leigjendur eða lántakendur og framfærsluskilyrði þeirra. Fólk með meðaltekjur á ekki að þurfa bætur til að draga fram lífið. Launafólk á ekki heldur að standa varnarlaust gagnvart siðlausri græðgi á leigumarkaði. Breytingar þurfa að eiga sér stað í samfélagsgerðinni, sem tryggja að þeir sem sannarlega valda þenslu greiði fyrir hana og þeir sem hagnist á verðbólgunni greiði hluta af þeim hagnaði aftur til samfélagsins. 

Ásthildur Lóa Þórsdóttir formaður Hagsmunasamtaka heimilanna og Guðmundur Hrafn Arngrímsson formaður samtaka leigjenda gengu því saman frá Skólavörðuholtinu þann 1. maí ásamt öðrum stjórnarmönnum samtakanna. Samtökin sameinuðust um slagorðin Húsnæðisöryggi fyrir alla og Heimilin eiga að vera friðhelg. Þessi slagorð vísa í taumlaus áhrif verðbólgu á húsnæðisskuldbindingar heimilanna, bæði lán og leigu og óásættanlega stöðu í húsnæðismálum á Íslandi. 

Hagsmunasamtök heimilanna

 


© Hannað af Filmís 

Hagsmunasamtök heimilanna voru stofnuð 15. janúar 2009 og eru frjáls og óháð hagsmunasamtök á neytendasviði, til varnar og hagsbóta fyrir heimilin í landinu.

Orð frá formanni

CEO 

Orð frá formanni Varlega áætlað hafa 15.000 fjölskyldur, 45.000 einstaklingar misst heimili sín frá hruni. Enginn hefur svarað fyrir það, hvað þá axlað á því ábyrgð. 

Þegar 15% þjóðarinnar missa heimili sín, gætir áhrifanna víða. Við sjáum þau í ástandinu á leigumarkaði og við sjáum þau líka í auknum kvíða meðal ungmenna og kulnun hjá þeim sem eldri eru.

Þegar fólk er svipt heimilum sínum glatar það öryggi sínu sínu og fótfestu. Þegar við bætist magnvana reiði og örvænting vegna óréttlætisins sem það stendur frammi fyrir ásamt hjálpar- og varnaleysinu sem það upplifir þegar heimilinu er hreinlega stolið af því, er ekki nema von að eitthvað láti undan.

Spillingin í þjóðfélaginu er djúp og hún á sér margar hliðar. Hún birtist ekki bara í háu húsnæðisverði og skelfilegum leigumarkaði eða háum vöxtum og verðtryggingu, hún birtist ekki bara í því hvernig lífeyrissjóðirnir misfara með fé okkar allra eða í „krónu á móti krónu“ skerðingu, hún birtist ekki bara í lágum launum verkafólks á meðan sjálftökufólk af ýmsum toga skammtar sjálfu sér milljónir, hún birtist ekki bara í spilltum dómstólum sem gæta hagsmuna „hinna sterku“ í dómum sínum eða í því hvernig lög- og stjórnaskrárvarin réttindi hafa verið brotin á neytendum frá hruni með skelfilegum afleiðingum.

Nei, hún birtist í þessu öllu og meiru til. Spillingin er djúp og teygir anga sína víða. Hana þarf að rífa upp með rótum til að hægt sé að byggja upp nýtt og betra þjóðfélag.

Fyrsta skrefið væri að að afnema verðtryggingu á lánum heimilanna! Öðruvísi er ekki hægt að skapa eðlilegan húsnæðismarkað eða stöðva sjálftöku fjármálastofnanna á tekjum fólks.

En til að takast á við ræturnar þarf að fara fram rannsókn á aðgerðum stjórnvalda eftir hrun. Jú það var líka spilling fyrir hrun, en þá urðu ákveðin vatnaskil og það var þá sem meðvituð ákvörðun var tekin um að fórna heimilum landsins fyrir bankana.

15.000 heimili eiga skilið að fá svör og uppreist æru.

Við biðjum ykkur um að styðja kröfuna um Rannsóknarskýrslu heimilanna!

Ásthildur Lóa Þórsdóttir
Formaður HH

Fylgstu með á samfélagsmiðlum